Czym jest Konwencja Montrealska?

Każdy podróżujący liniami lotniczymi powinien wiedzieć, w jakich aktach prawnych zawarte są jego prawa. W przypadku bowiem, gdy lot nie odbywa się zgodnie z planem, ułatwia to wystąpienie z roszczeniem i zadbanie o swoje interesy. W poniższym wpisie zawarliśmy więc kilka słów o Konwencji Montrealskiej – o czym stanowi, do kogo jest skierowana i kiedy znajduje zastosowanie.

Okoliczności przyjęcia Konwencji Montrealskiej

Konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (zwana później Konwencją Montrealską, od nazwy miejscowości, w której została zawarta) datowana jest na dzień 28 maja 1999 roku. Państwa, które przystąpiły do Konwencji – w tym także Polska – uznały za słuszne, aby zapewnić ochronę interesów pasażerów w międzynarodowym przewozie lotniczym, a także aby zapewnić im sprawiedliwe i jednakowe prawo do odszkodowań. Jej przyjęcie było konsekwencją dostrzeżenia, że dotychczas przyjęte rozwiązania dotyczące przewozu lotniczego (m.in. w ramach konwencji warszawskiej) nie nadążały już za silnie rozwijającą się branżą. Istniała potrzeba wypracowania dalej idących „prawideł”, które będą honorowane przez całą międzynarodową społeczność.

Konwencja Montrealska weszła w życie 4 listopada 2003 roku. Obecnie jej państwami – stronami jest ok. 130 państwa z całego świata.

Czego dotyczy Konwencja Montrealska?

Przepisy Konwencji normują międzynarodowy przewóz osób, jak również przewóz bagaży i towarów za wynagrodzeniem. „Międzynarodowość” przewozu oznacza, że Konwencja znajdzie zastosowanie wobec tych lotów, których miejsce rozpoczęcia i miejsce przeznaczenia – niezależnie od tego, czy lot odbywa się z międzylądowaniem – są położone bądź na terytorium dwóch państw będących stronami Konwencji, bądź na terytorium jednego tylko takiego państwa, jeżeli w umowie przewidziano lądowanie na terytorium innego państwa nawet niebędącego państwem stroną Konwencji. Konwencja nie znajdzie zatem zastosowania wobec lotów między miastami położonymi na terytorium tego samego państwa.

Odpowiedzialność przewoźnika

Konwencja w pierwszych artykułach normuje kwestie formalne organizowania przewozów lotniczych za wynagrodzeniem, ustalając zasady jakim podlegać ma sporządzanie dokumentacji lotu, w tym listu przewozowego. Z punktu widzenia pasażera, najważniejsze są jednak przepisy dotyczące tego, za jakie zdarzenia i do jakiej wysokości, odpowiedzialność ponosi przewoźnik lotniczy. W szczególności zatem, przewoźnik będzie ponosił odpowiedzialność za szkodę spowodowaną:

• śmiercią pasażera, uszkodzeniem jego ciała i rozstrojem zdrowia – jeśli doszło do nich w wyniku wypadku lub zdarzenia na pokładzie samolotu, lub w trakcie wsiadania do niego i wysiadania;

• zniszczeniem, zaginięciem lub uszkodzeniem towaru, jeśli doszło do nich w trakcie przewozu;

• opóźnieniem w przewozie pasażerów, bagażu lub towarów.

Warto nadmienić, iż Konwencja wprost stanowi, żę wszystkie postanowienia umowne, które normowałyby odpowiedzialność przewoźnika z naruszeniem zapisów Konwencji, są z mocy prawa nieistniejące i niemające skutków prawnych.

Czym są Specjalne Prawa Ciągnienia?

Specjalne Prawa Ciągnienia jest to jednostka, w której Konwencja określa wysokość sum odszkodowania należnego pasażerom z tytułu poszczególnych zdarzeń. Obecnie jedna taka jednostka równa się ok. 5,2736 zł.

I tak, Konwencja stanowi, że pasażerowie mogą liczyć na następujące kwoty rekompensaty:

– w razie śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pasażera przewoźnik ponosi nieograniczoną odpowiedzialność do szkody nieprzekraczającej 100 000 Specjalnych Praw Ciągnienia na pasażera (ok. 527 360 zł). W przypadku szkód powyżej tej kwoty, linia może ograniczyć swoją odpowiedzialność dowodząc, że szkoda nie została spowodowana przez niewłaściwe działanie lub zaniechanie albo, że zawiniła osoba trzecia;

– w razie szkody spowodowanej opóźnieniem, pasażer może liczyć na odszkodowanie w wysokości do 4 150 Specjalnych Praw Ciągnienia (ok. 21 885 zł.) W przypadku, gdy opóźniony jest tylko przewóz bagażu lub bagaż trafia do nas zniszczony, kwota ta spada do 1 000 Specjalnych Praw Ciągnienia (ok. 5 273 zł).

Konwencja Montrealska wymaga od państw, które do niej przystąpiły, aby w ramach wewnętrznych porządków prawnych wymagać od przewoźników lotniczych posiadania polis ubezpieczeniowych, które pozwalają na wypłatę ww. odszkodowań.

Jaki sąd będzie właściwym?

Zgodnie z przepisami Konwencji, powództwo w sprawie odszkodowania należy wnieść – według preferencji pasażera – do sądu na terytorium jednego z państw (państwa- startu lub państwa – lądowania) bądź do sądu właściwego przez wzgląd na miejsce głównej siedziby przewoźnika albo miejsca, gdzie posiada on placówkę, za pośrednictwem której została zawarta umowa. W przypadku umowy przewozu, konsument może wybrać także sąd właściwy przez wzgląd na miejsce przeznaczenia przewozu.

Jeśli przedmiotem postępowania byłaby śmierć pasażera, wówczas powództwo można wnieść również do sądu znajdującego się na terytorium państwa, w którym w czasie wypadku pasażer miał główne i stałe miejsce zamieszkania i do którego lub z którego przewoźnik wykonuje loty.

Prawo dochodzenia odszkodowania wygasa po upływie 2 lat od dnia przybycia do miejsca przeznaczenia lub od dnia, w którym samolot powinien był przybyć.

Czym różni się Konwencja Montrealska od Rozporządzenia 261/2004?

Chociaż oba ww. akty regulują prawa pasażerów w ruchu lotniczym, warto zwrócić uwagę na zasadnicze cechy rozróżniające obie regulacje.

Jak zostało już wspomniane, Konwencja dotyczy lotów międzynarodowych, podczas gdy unijne Rozporządzenie 261/2004 – lotów, w przypadku których co najmniej jedno z lotnisk (startu lub lądowania) znajduje się na terytorium Unii Europejskiej lub obsługiwanych przez przewoźników europejskich.

Po drugie, Rozporządzenie 261/2004 reguluje obowiązki przewoźników wynikające z takich zdarzeń jak odwołanie lotu, jego opóźnienie lub odmowa wpuszczenia pasażera na pokład. Nie porusza kwestii związanych z odpowiedzialnością przewoźnika za szkody na życiu lub zdrowiu pasażerów.

Po trzecie wreszcie, Konwencja zakłada maksymalne kwoty do których przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę. System, który z kolei proponuje pasażerom Rozporządzenie 261/2004, zakłada istnienie zryczałtowanego systemu rekompensat. Jeśli zachodzą określone okoliczności unormowane Rozporządzeniem, pasażerowi przysługuje zadośćuczynienie w określonej z góry kwocie (250, 400 lub 600 euro).